Tác giả (Báo Thể Thao Văn Hóa TPHCM, bài phỏng vấn năm 2011)
Trần Minh Hợp thuộc lứa tác giả trẻ tuổi nhất có tác phẩm xuất bản -trong giai đoạn hiện nay. Bạn sinh năm 1988 và vừa tốt nghiệp đại học được hai tháng. Hiện có 2 tập truyện ngắn được xuất bản: Cô gái bán ô màu đỏ (NXB Văn hóa văn nghệ); Có gã trai đạp xe run lẩy bẩy (NXB Kim Đồng).
(Người phỏng vấn: La ruta de Sáng)
Các nhân vật trong truyện ngắn đầu tay thường được xây dựng, lấy cảm hứng từ hình mẫu của chính nhà văn, dễ gây cảm giác đó là tự truyện của người viết, ngoài đời, bạn có gần giống với hình mẫu nhân vật nào trong chuỗi truyện ngắn vừa xuất bản không?
Theo tôi, cảm xúc, diễn biến tâm lý của nhân vật được diễn tả rõ nét khi tác giả đóng vai nhân vật, trải qua được những bối cảnh, những tình huống của nhân vật. Các nhân vật tôi thường là một ít của mình ghép với những người xung quanh nên tôi chưa thấy nhân vật nào thật sự giống mình.
“Có lẽ, anh đang rơi vào tâm trạng hụt hẫng của thế hệ thanh niên đô thị mới, tìm cách bỏ chạy nhưng hoàn toàn bất lực…” (Mùa Kiwi chin ở Te Puke) không ai viết về người trẻ chân thực bằng chính lớp trẻ. Cái nhìn của bạn về giới trẻ cuối đời 8x và 9x như thế nào?
Viết về mình dễ hơn viết về người khác. Cuộc sống muôn mặt của giới trẻ luôn hấp dẫn tôi tìm hiểu, cọ sát và viết. Bản thân tôi nhận thấy, các bạn trẻ thời chúng tôi sống cảm tính hơn, ít bị chi phối đến những chuẩn mực truyền thống và biết khai thác tốt những thế mạnh của bản thân.
Đề tài và cách thể hiện của bạn khá lành so với các lớp nhà văn trẻ trên mạng. Khi mà đọc giả trẻ hiện nay đã khá quen thuộc với trường phái văn chương gây sốc, (sex, phản ánh đời sống vật chất lạnh lùng ở các đô thị… ) thì họ cảm nhận văn của anh thuộc về một thời đại khác của 7X xa xưa (cái thời con người sống bằng lí tưởng và ước nguyện lớn lao xây dựng đất nước). Bạn đang lội ngược dòng và có muốn quay lại với đám đông đó để tìm cho mình một lượng độc giả đông đảo cùng thời đại với mình không? Có vẻ như bạn đang từ chối một ưu điểm (trẻ) để viết cho những con người trẻ.
Tôi vẫn viết về những người trẻ đó thôi, cũng có một chút cuộc sống của thanh niên đô thị… những điều mà tôi góp nhặt được trong cuộc sống hiện tại. Và tôi nghĩ, mình vẫn tận dụng được ưu điểm là người trẻ viết về người trẻ. Và chắc dọ mọi người bắt gặp những truyện khi tôi viết về một nhánh 8X khác, điềm tĩnh hơn, nhân văn hơn, có lý tưởng hơn hao hao thế hệ trước nên mới nghĩ như vậy.
Chặng đường từ một thiếu niên tỉnh lẻ mê văn, trở người viết văn trẻ, bắt đầu như thế nào?
Con đường văn chương của tôi bắt đầu từ trang văn học trên những tờ báo. Năm lớp 10, ra thành phố học nên được đọc nhiều báo, thấy tản văn của bạn chị gái được đăng trên báo Thiếu niên tiền phong, thấy chị ấy nổi tiếng và lại có tiền nhuận bút nên bắt đầu ôm mộng văn chương. Tập viết một năm trời, có được tản văn đăng báo. Càng lớn thì văn cũng lớn theo. Từ viết cho Thiếu niên tiền phong chuyển sang viết cho Mực Tím, khi đã “lên tay” một chút bắt đầu viết cho các tờ báo lớn như Thanh Niên, Tuổi trẻ, Thế giới phụ nữ, Áo trắng… Trong văn chương, tôi nghĩ mình có sự rèn luyện.
Trong quá trình viết cũng tham gia một số cuộc thi văn chương và đạt giải. Sau đó xuất bản sách và được mọi người biết đến nhiều.
Đâu là điểm khác biệt nhất trong dòng văn mà bạn theo đuổi? Và bạn có xác định được đối tượng khán giả của mình chưa?
Một điều thấy thích ở bản thân là cùng lúc có thể viết được cho nhiều lứa tuổi nên đối tượng khán giả tôi rất rộng. Tôi không chú trọng đến đối tượng khán giả mà chỉ cân nhắc câu chữ, văn phong phù hợp với từng lứa tuổi đọc. Tôi thích viết những truyện có không khí truyện cô liêu và dung lượng dài vì khi đọc tôi thấy một sự nghiêm túc trong văn chương. Tôi nghĩ mình đang theo đuổi những truyện như vậy.
Những nhân vật trong truyện của bạn thoạt nhìn rời rạc, không liên kết chặt chẽ với nhau. Nhưng cuối cùng chúng “gặp nhau” đầy ngẫu hứng… mạch truyện cũng rất thong thả. Không cố tình xây dựng theo kịch tính công thức. Cách viết này tạo nên một mạch truyện rất tự nhiên, cảm giác như đó là thật của cuộc đời chứ không phải truyện, có phải đây chính là phong cách của Hợp?
Hình như là vậy. Khi viết, tôi thường chú trọng chọn bối cảnh và nhân vật khi thấy hứng thú, viết hồn nhiên cho đến khi nào thấy đoạn kết xuất hiện thì ngưng. Tôi không bao giờ xây dựng cốt truyện trước khi viết vì tốn thời gian và sẽ ảnh hưởng đến công việc khác. Nếu chú trọng xây dựng chi tiết, thì người đọc ( như bản thân tôi) sẽ thấy rất gượng.
Thời phổ thông tôi rất thích học địa lý nên luôn có những cảm hứng với những vùng đất. Tôi luôn ao ước mình sẽ được đi đến đó ngắm cảnh, nói chuyện với người bản xứ và ăn một món gì đó. Trước mắt, tôi thực hiện bằng cách đưa chúng thành những bối cảnh truyện.
– Cô gái bán ô màu đỏ là tập truyện ngắn viết về rất nhiều vùng đất khác nhau. Hợp đã “xê dịch” đến hết bao nhiêu nước rồi?
Tôi “xê dịch” ra khỏi biên giới trong tưởng tượng. Thời phổ thông tôi rất thích học địa lý nên luôn có những cảm hứng với những vùng đất. Tôi luôn ao ước mình sẽ được đi đến đó ngắm cảnh, nói chuyện với người bản xứ và ăn một món gì đó. Trước mắt, tôi thực hiện bằng cách đưa chúng thành những bối cảnh truyện.
Khi viết những bối cảnh nước ngoài, tiên quyết tôi phải có cảm hứng đặc biệt với vùng đất đó. Bắt đầu tìm hiểu trên internet, báo chí và những người đã từng đến đó để gạn lọc thông tin chính xác. Mọi người an tâm là tôi không viết bừa đâu…
Hình tượng chiến sĩ ( quân đội, công an nhân dân) bằng cách nào đó, họ luôn xuất hiện trong các truyện ngắn của bạn (bà lão cho thuê phòng trọ bên Trung Quốc, người lính biên phòng, cảnh sát trại giam .…). Vì sao vậy?
Bởi tôi thấy, hiện tại, đây là hình ảnh ít ai viết. Và người đọc khi thấy xuất hiện nhân vật công an, bộ đội đều nghĩ đó là những trang viết đầy khẩu hiệu và tôi muốn mọi người nghĩ khác đi, theo hướng hiện đại hơn. Cuộc sống người lính khá đặc chủng nhưng không phải không thú vị. Tôi rất hứng khởi viết về người lính.
Con đường nhà văn có đủ nuôi sống những bạn trẻ như anh không? Và công việc chính của bạn lúc này là gì?
Khi còn sinh viên, văn chương đủ nuôi sống tôi nhưng khi đã tốt nghiệp và đi làm, thì tôi không chắc. Hiện tại tôi làm việc trong ngành công an.
Các truyện ngắn của bạn rất giàu về chi tiết hình ảnh, điều chỉ thường thấy ở những nhà văn cầm bút xuất thân từ cầm cọ (họa sĩ), với thế mạnh này, bạn có hứng thú với việc viết kịch bản phim không?
Rất cảm ơn, vì phát hiện của anh. Thật sự là tôi rất thích tả cảnh và đôi khi dễ biến truyện mình thành tản văn. Bối cảnh là thứ có thể duy trì cảm xúc để tôi viết hết truyện. Tôi chưa tìm hiểu việc viết kịch bản nên không biết có hứng thú với nó không.
Xin cảm ơn bạn rất nhiều về buổi trò chuyện này.
Phóng viên: La ruta de Sáng
